16 Mayıs 2012 Çarşamba

Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor?



Osm@nlı İmp@r@torluğu en güçlü dönemini K@nuni Sult@n Süleym@n döneminde y@ş@mıştır Edebiy@tt@ B@ki, mim@ride Sin@n, ilimde Ebussuud, denizcilikte B@rb@ros bu dönemin zirve isimlerinden bir k@çıdır Muhteşem n@mıyl@ m@ruf Sult@n Süleym@n`ın bu p@rl@klığ@ ul@şm@sınd@ elbette önceki sult@nl@rın, @m@ özellikle de Y@vuz Sult@n Selim`in büyük p@yı v@rdırBöylesine p@rl@k bir dönemi, Dur@kl@m@ Devri`nin ve tereddinin t@kip etmesi üzerinde durulm@sı gereken bir nokt@dır K@nuni Sult@n Süleym@n`ın hükümd@rlık döneminin bütününü bu y@zıd@ bır@kın @nl@tm@yı, özetlemek bile mümkün değildir F@k@t K@nuni döneminin bu y@zıy@ konu ol@n icr@@tı, oğlu Şehz@de Must@f@`yı boğdurm@sı ve bunun h@ngi ş@rtl@r @ltınd@ gerçekleştiğidir

Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor


Konu Şehz@de Must@f@ olduğun@ göre, fecii bir @kıbete m@ruz k@l@n bu b@htsız şehz@de h@kkınd@ bilgi vermekte f@yd@ v@r Şehz@de Must@f@, 1515 yılınd@ b@b@sı K@nuni`nin M@nis@ S@nc@kbeyliği sır@sınd@ doğdu @nnesi, K@nuni`nin ilk b@şk@dını ol@n M@hidevr@n H@tun`dur Dedesi Y@vuz Sult@n Selim`in vef@tı üzerine, b@b@sı K@nuni ile birlikte İst@nbul`@ gelen Şehz@de Must@f@, 1533 yılınd@ S@ruh@n S@nc@kbeyliğine @t@ndı @ynı dönem, Şehz@de Must@f@`nın @nnesi M@hidevr@n H@tun ile Mehmed, Selim, B@yezid ve Cih@ngir @dlı dört şehz@denin @nnesi ol@n Hurrem Sult@n @r@sınd@ki rek@betin @teşli bir biçimde y@ş@ndığı yıll@rdır

T@rihi k@yn@kl@r Şehz@de Must@f@`yı iyi yetişmiş, cesur ve h@lkın sevdiği bir kişi ol@r@k t@svir etmekteyse de, b@b@sı K@nuni için durum pek de öyle gözükmemektedir M@nis@ s@nc@kbeyliği, p@diş@h`ın vef@tı durumund@ yerine geçecek şehz@deye @yrıl@n bir yer ol@r@k bilinmekteydi Bur@d@ s@nc@kbeyliği görevini yürüten Şehz@de Must@f@ bir z@m@n sonr@ @m@sy@`y@ k@ydırıldı M@nis@`y@ ise, K@nuni`nin Hurrem`den olm@ ve Şehz@de Must@f@`d@n @ltı y@ş küçük oğlu Şehz@de Mehmet getirildi Bunun @nl@mı, Hurrem`in oğull@rınd@n birinin sult@n olm@sı için yoğun bir ç@b@ gösterildiği ve K@nuni`nin de bu etkiye direnemediğiydi Tüm bunl@r gerçekleşirken beklenmeyen bir durum ort@y@ çıktı K@nuni`nin Şehz@de Must@f@`y@ tercih ettiği Şehz@de Mehmet, henüz 22 y@şınd@ iken vef@t etti Şehz@de Mehmet`in vef@tınd@n sonr@ Şehz@de Must@f@ bir kez d@h@ öne çıks@ d@, M@nis@ S@nc@kbeyliğine bu kez yine Hurrem`in oğlu ol@n Şehz@de Selim getirildi Bu durum, Hurrem`in kendi oğull@rınd@n birisini sult@n y@pm@k konusund@ki ihtir@sını ve g@yretini göstermekteydi
Şehzade Mustafa Ne Zaman Ölüyor
İmp@r@torluğun büyük b@ş@rıl@r elde ettiği bu dönemde bir y@nd@n d@ t@ht k@vg@l@rı için için dev@m etmekteydi Ordu, ulem@ ve meş@yih Şehz@de Must@f@`nın sult@nlığının uygun olduğunu düşünürken, Hurrem ve Rüstem P@ş@ Şehz@de B@yezid`in sult@nlığınd@n y@n@ idiler Bedenen özürlü ol@n Şehz@de Cih@ngir`i ise hizmetli t@kımı çok sevmekteydi Tüm bu t@ht müc@delelerinde @dı @nılm@y@n tek kişi ise Şehz@de Selim idi Gerek sult@n olm@y@ k@yıtsızlığı, gerek @ykırı ve düzensiz h@y@tı onun sult@n ol@bileceğine ilişkin herh@ngi bir ihtim@lin doğm@m@sın@ yol @çıyordu

Ordunun, @limlerin ve meş@yihin Şehz@de Must@f@`d@n y@n@ olm@sı boşun@ değildi elbette Zir@ Şehz@de Must@f@, hem bedenen, hem de k@r@kter itib@riyle dedesi Y@vuz Sult@n Selim`e benzemekteydi Diğer k@rdeşlerinden f@rklı ol@r@k çok iyi yetişmiş, döneminin @limleri ve ş@irleri t@r@fınd@n çevrelenmişti İmp@r@torluğun d@h@ d@ güçlenmesini s@ğl@y@c@k @dıml@rı @tm@kt@ k@r@rlılık gösterecek bir şehz@de olm@sının y@nısır@, y@v@ş y@v@ş Osm@nlı seçkinlerini çürütmeye b@şl@y@n içkiye ve kötü @lışk@nlıkl@r@ k@rşı büyük bir nefret duyuyordu H@lk t@r@fınd@n sevilmesinin sebebi ise, güleryüzlü, mütev@zı ve cömert olm@sıydı

Her ne k@d@r hemen herkes Şehz@de Must@f@`nın K@nuni sonr@sınd@ t@ht@ geçmesinin uygun olduğunu düşünse de, Hurrem ve Rüstem P@ş@ Şehz@de Must@f@`y@ k@rşı müthiş bir kin duyuyorl@rdı Bu @r@d@ Hurrem, çirkin ve c@hil bir kimse ol@n Rüstem`e kızını vererek onu sult@nın d@m@dı d@ y@pm@sını bilmişti Hurrem`in bunu y@pm@kt@ki @m@cı, Şehz@de Must@f@`nın t@ht@ geçmesini engelleyecek ittif@kl@r kurm@k istemesiysi Rüstem P@ş@`nın Şehz@de Must@f@`y@ ol@n kini ise, Must@f@`nın sult@n olm@sı h@linde s@r@yd@n uz@kl@ştırıl@c@ğını çok iyi bilmesiydi Böylece Şehz@de Must@f@`nın t@ht@ çıkm@sını isteyen ordu, ulem@, meş@yih ve h@lk k@rşısınd@, s@r@y entrik@l@rını çok iyi bilen Hurrem-Rüstem ittif@kı bütün hileleriyle ve perv@sızlığıyl@ işlemeye b@şl@mıştı

Peki K@nuni bu işin neresindeydi? K@nuni Sult@n Süleym@n, on bir @skeri sefere çıkmış olm@nın yorgunluğunu ve nikris h@st@lığıyl@ müc@dele etmenin z@yıflığını y@şıyordu Bu durum onun gün geçtikçe Hurrem-Rüstem ittif@kının etkisi @ltın@ girmesine yol @çıyordu Hurrem ve Rüstem de K@nuni Sult@n Süleym@n`@ sürekli ol@r@k Şehz@de Must@f@`nın sult@n olm@k istediğini ve Y@vuz Sult@n Selim`in b@b@sı II B@yezid`i t@htt@n indirmesini h@tırl@tıyorl@rdı Gerçekten de Y@vuz Sult@n Selim, doğud@ büyüyen ve Osm@nlı h@lkını tehdit eden S@fevi tehlikesine ve Memlukl@rın yıkıcı teşebbüslerine k@rşı gerekli tedbirleri bir türlü @l@m@y@n b@b@sı II B@yezid`i t@htt@n inmeye zorl@mıştı Y@şlı B@yezid, S@fevi ve Memluk tehlikeleri k@rşısınd@ gün geçtikçe z@yıfl@y@n devlete yön vermekten uz@kl@şmış, s@r@yd@ki b@zı muhterisler ise Y@vuz`un kendi çık@rl@rın@ m@ni ol@c@ğı gerekçesiyle on@ diş biliyorl@rdı Y@vuz Sult@n Selim`in b@b@sı II B@yezid`i t@htt@n inmeye zorl@m@sı bu ş@rtl@r @ltınd@ olmuştu İşte Hurrem ile Rüstem`in K@nuni`ye sürekli ol@r@k h@tırl@ttıkl@rı durum buydu İşin @slı ise, Hürrem`in kendi oğlunu sult@n y@pm@k istemesi ve Rüstem`in de d@m@t olm@sı h@sebiyle s@r@yd@n edindiği nüfuzu k@ybetme korkusuydu

"Osm@nlı t@rihinin en muhteris k@dın efendisi Hurrem, en hileci veziri ise Rüstem P@ş@`dır" dense @b@rtılı olm@z Bu ikili k@rşısınd@ Şehz@de Must@f@`nın durumu çok zordu @rtık seferlere bile çıkm@y@n K@nuni`den sonr@ sult@nın muh@kk@k Şehz@de Must@f@ olm@sı gerektiği fikri gittikçe y@ygınl@şıyordu Bu teveccüh ve Şehz@de Must@f@`yı herkesin sevmesi k@rşısınd@ Hurrem-Rüstem ittif@kının entrik@l@rı ve perv@sızlığı d@ gittikçe @rtıyordu Rüstem P@ş@, Şehz@de Must@f@`nın mührünü y@ptır@r@k İr@n Ş@hı T@hm@sb`@ mektup y@zmış, İr@n Ş@hının cev@bını d@ K@nuni Sult@n Süleym@n`@ sunmuştu Bu ve benzeri bir dizi entrik@ ile K@nuni Sult@n Süleym@n, oğlu Şehz@de Must@f@`nın kendisine isy@n edeceğine ve t@htı elinden @l@c@ğın@ ikn@ edilmişti @rtık Şehz@de Must@f@, y@ni, Osm@nlı t@htın@ en iyi v@ris ol@bilecek, h@lkın, ordunun, @limlerin, meş@yihin sevdiği bu kıymetli ş@hsiyet, oğlunu sult@n y@pm@k isteyen Hurrem`in ve d@m@tlıkt@n gelen çık@rl@rını ve m@ddi nüfuzunu elde tutm@y@ ç@lış@n Rüstem P@ş@`nın hileleriyle @det@ bir isy@ncı gibi gösterilmekteydi

Peki d@h@ sonr@ ne olmuştur? İşin o kısmı oldukç@ h@zindir Şehz@de Must@f@, sefere giden ve kum@nd@nlığını b@b@sının y@ptığı orduy@ k@tılm@ emri @lır Y@nınd@ beş bin kişilik bir kuvveti olduğu h@lde emredileni y@p@r Şehz@de Must@f@ kendisinden ve m@sumiyetinden o k@d@r emindir ki, ikinci vezir @hmed P@ş@`nın el @ltınd@n kendisine yoll@dığı uy@rıyı umurs@m@d@n b@b@sının huzurun@ çıkm@kt@n çekinmez Zir@ b@b@sının @d@letine ve kendisinin m@sumiyetine güvenmektedir H@tt@, h@y@tınd@n endişe eden b@zı y@kınl@rı Şehz@de Must@f@`yı, b@b@sı ile @çık @l@nd@ ve @t üzerinde görüşmesi yönünde ikn@ etmeye ç@lışmışl@rs@ d@, Must@f@ bunu bile gereksiz s@ymıştır

Şehz@de, b@b@sının @d@letine ve kendi m@sumiyetine güvenerek b@b@sının ç@dırın@ gitmeye k@r@r vermiştir Şehz@de Must@f@`yı o ç@dırd@ bekleyen, Hurrem`in ihtir@sl@ ve Rüstem`in hilelerle doldurduğu K@nuni Sult@n Süleym@n`ın verdiği emirdir Osm@nlı`nın en iyi yetişmiş Şehz@delerinden ol@n Must@f@ b@b@sının ç@dırın@ girer girmez, yedi dilsiz cell@dın s@ldırısın@ uğr@y@r@k hunh@rc@ boğulmuştur Riv@yet odur ki, boğuldukt@n sonr@ ç@dır önünde teşhir edilen Şehz@de Must@f@`nın yüzü bembey@z imiş @y@kl@rınd@ kırmızı çizmeleri, k@vuğund@ d@ bey@z turn@ tüyü sokulu imiş

K@nuni Sult@n Süleym@n`ın, Hurrem`in ihtir@sı ve Rüstem P@ş@`nın hileleri ile boğdurttuğu Şehz@de Must@f@`nın @kıbeti Osm@nlı h@lkınd@ geniş y@nkı bulmuştur K@nuni`nin süt k@rdeşi Mehmed Çelebi bu k@r@rı dol@yısıyl@ sult@n@ çok @ğır sözler söylemiş, p@diş@hl@ @r@l@rı @çılmıştır Her kesimden ins@nın sevdiği Şehz@de Must@f@`nın boğdurtulm@sı sebebiyle derin bir üzüntü ve ümitsizlik doğmuştur H@lk @r@sınd@ uzun süre, "Umudumuz Must@f@ ile söndü" sözünün söylendiği riv@yet edilmektedir H@tt@, s@r@y@ gönderilen imz@sız bir ihb@r mektubund@, "keşke Must@f@ öleceğine biz kırıls@ydık" denilmiştir F@k@t ol@n olmuş, Şehz@de Must@f@ s@r@y entrik@l@rın@ ve Rüstem P@ş@nın hilelerine kurb@n gitmiştir

Şehz@de Must@f@`nın öldürülmesi b@şlı b@şın@ h@zin bir ol@y ve h@ksızlık olduğu k@d@r, Osm@nlı t@rihinde de bir dönüm nokt@sıdır Bedenen özürlü ol@n Şehz@de Cih@ngir`in vef@tı, Şehz@de B@yezid`in b@b@sın@ isy@n ederek İr@n`@ k@çm@sı ve @rdınd@n d@ id@m ettirilmesi sonr@sınd@, sult@n olm@sı hiç beklenmeyen Şehz@de Selim Osm@nlı t@htın@ çıkmıştır Osm@nlı sult@nı olm@yı h@kedecek don@nımd@n ve beceriden yoksun ol@n Sult@n Selim ise, devleti yönetmek ve yeni fetihlere yönelmek yerine, s@r@y eğlenceleri ile v@kit geçirmiş, içki ve sef@h@t h@y@tın@ d@lmıştır

Y@zının b@şın@ dönelim tekr@r Şöyle demiştik: "T@rihi bilmek, bugünü @nl@yıp y@rını kurm@k için mecburidir" Gerçekten de durum budur T@rihin n@sıl işlediğini, nerelerde h@t@l@r y@pıldığını, @ynı h@t@l@rı tekr@rl@m@m@nın lüzumunu iyi k@vr@m@k gerekir Bu gereklilik, büyük iddi@l@rl@ toplum k@rşısın@ çık@n, düny@y@ niz@m verme @rzusund@ ol@nl@r için d@h@ d@ önemlidir Görüldüğü üzere, oğlu t@ht@ geçsin diye ihtir@s içinde y@n@n Hurrem, kendi düzeni bozulm@sın diye her çeşit hileyi uygul@y@n d@m@t Rüstem P@ş@, Osm@nlı`yı yık@c@k bir teşebbüsün p@rç@sı olmuşl@rdır Hurrem`in ve Rüstem P@ş@`nın n@sıl böylesine büyük bir h@t@yı işlediğini @nl@m@k mümkün değil Şehz@de Must@f@`nın ne k@d@r iyi yetiştiğini, @limler, meş@yıh, ordu ve h@lk t@r@fınd@n ne k@d@r çok sevildiğini; lüks h@y@t@ düşkün ve toy S@rı Selim`den ne k@d@r üstün olduğunu niye göremedi Hurrem ve Rüstem P@ş@? Göremediler çünkü, ihtir@s ve kin gözlerini kör etmişti Peki y@ K@nuni, o neden k@vr@y@m@dı bunu? K@vr@y@m@dı çünkü, Şehz@de Must@f@`nın kendisini t@htt@n indireceğine in@ndırılmıştı Oys@ Şehz@de Must@f@, ordunun, @limlerin, meş@yihin ve h@lkın sevgilisi ol@n Must@f@, b@şın@ gelebilecekler kendisine h@ber verildiği h@lde b@b@sının huzurun@ çık@c@k k@d@r emindi m@sumiyetinden

T@rihi uzun kış gecelerini doldur@n m@s@ll@r ol@r@k görmemek gerek İns@nl@r t@rihi öğrendikçe bugünü d@h@ iyi @nl@y@bilirler Y@rını kurm@nın tek yolu, t@rihin gösterdiği ibretlerden ders @lm@ktır

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder